Αναμφισβήτητα, ο τουρισμός και το εμπόριο διαδραματίζουν ιστορικά σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, με τη συνεισφορά του πρώτου να ενισχύεται ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Είναι επίσης αλήθεια πως οι αφίξεις από το εξωτερικό, όπως έχουν εξελιχθεί από τις αρχές του έτους έως και τον Ιούλιο, παρουσιάζουν αύξηση κατά 16,5% συγκριτικά με πέρυσι (στοιχεία από ιστοσελίδα ΣΕΤΕ). Οι επιχειρήσεις στον κλάδο του τουρισμού εκφράζουν την ικανοποίησή τους για τη φετινή κίνηση ενώ οι αρμόδιοι φορείς εκτιμούν πως ο στόχος ρεκόρ για περισσότερους από 19 εκατ. ξένους επισκέπτες στη χώρα θα επιτευχθεί. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν σε αύξηση κατά 12,6% του πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου το πρώτο εξάμηνο του 2014, έναντι του αντίστοιχου εξαμήνου για το 2013.

Οι εμπορικές επιχειρήσεις ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές, είναι λογικό να αναδεικνύονται σε βασικούς ωφελούμενους από την ανάπτυξη του τουρισμού. Ωστόσο, οι εμπορικές τουριστικές επιχειρήσεις δεν μπόρεσαν να καρπωθούν ουσιαστικά μέρος έστω των αυξημένων εσόδων από την τουριστική δραστηριότητα για πολλούς λόγους:

• Μπορεί στην Ελλάδα να εισέρευσε μεγαλύτερος αριθμός τουριστών φέτος αλλά φαίνεται πως ανήκαν σε χαμηλότερη εισοδηματική τάξη. Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος για τις εξελίξεις στο Ταξιδιωτικό Ισοζύγιο Πληρωμών, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2014, η μέση κατά ταξίδι δαπάνη μειώθηκε κατά 10 ευρώ ή 1,7%. Συνεπώς, η «αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων οφείλεται κυρίως στην αύξηση των αφίξεων».
• Έχουν μεταβληθεί τα πρότυπα των διακοπών με αποτέλεσμα ένα μεγάλο τμήμα των επισκεπτών να προτιμούν τη διαμονή σε καταλύματα τύπου «all inclusive», με αποτέλεσμα το τοπικό εμπόριο να μην επωφελείται ουσιαστικά.
• Τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία έχουν δημιουργήσει μία στρεβλή εικόνα για την ελληνική αγορά. Ειδικότερα, πολλοί ξένοι επισκέπτες θεωρούν πως η οικονομική κρίση θα έχει οδηγήσει τα προϊόντα στη χώρα να πωλούνται σχεδόν σε εξευτελιστικές τιμές. Αποτέλεσμα αυτής της στρεβλής εικόνας που έχει δημιουργηθεί στους τουρίστες στις χώρες προέλευσής τους είναι να απογοητεύονται όταν διαπιστώνουν πως οι τιμές δεν έχουν συρρικνωθεί όσο θα επιθυμούσαν, παρά τις μειώσεις που έχουν όντως καταγραφεί το τελευταίο ενάμιση χρόνο.
• Τέλος, ένας ιδιαίτερα σοβαρός λόγος δεν είναι άλλος από την «έλλειψη» του Έλληνα τουρίστα ο οποίος είτε μείωσε τις ημέρες παραμονής του είτε δεν πήγε καθόλου διακοπές και ο οποίος αποδεικνύεται ότι είχε συμβάλλει κατά το παρελθόν στην τόνωση της ζήτησης.

Η ανάλυση των στοιχείων για τον κύκλο εργασιών υποδηλώνει πως ενώ ο κλάδος του τουρισμού ανακάμπτει από το δεύτερο τρίμηνο του 2013, το εμπόριο εξακολουθεί να καταγράφει πτώση του τζίρου (Πίνακας 1 και Γράφημα 1). Βέβαια, η ύφεση που σημειώνει το εμπόριο έχει επιβραδυνθεί, συγκριτικά με τα προηγούμενα τρίμηνα, και σε αυτήν την εξέλιξη σίγουρα έχει συνεισφέρει θετικά η αύξηση των αφίξεων από το εξωτερικό. Ωστόσο, δεν παύει όμως να προβληματίζει το γεγονός πως το εμπόριο δεν φαίνεται να επωφελείται ουσιαστικά από την είσοδο στη χώρα ενός σημαντικού αριθμού τουριστών/ επισκεπτών καθώς ο τζίρος συνεχίζει να υποχωρεί. Η παρατήρηση αυτή υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, το μέγεθος των επιπτώσεων που επέφεραν οι πολιτικές λιτότητας και συρρίκνωσης του εισοδήματος στον ημεδαπό πληθυσμό. Σίγουρα, για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων θα πρέπει να εξεταστούν τα στατιστικά δεδομένα και για τα επόμενα τρίμηνα, μόλις αυτά καταστούν διαθέσιμα.

Η ενίσχυση του Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) του Τουρισμού το β΄ τρίμηνο του 2014 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους υστερεί έναντι του α' τριμήνου αλλά παραμένει σημαντική, όταν ο ΔΚΕ του Λιανικού υποχωρεί αδιάλειπτα. Αντίθετα στον Τουρισμό, ο τζίρος κινείται ανοδικά για πέμπτο συνεχές τρίμηνο. Οι φορείς της τουριστικής αγοράς εκτιμούν πως μέχρι το τέλος του έτους οι διεθνείς αφίξεις, συμπεριλαμβανομένης εκείνων της κρουαζιέρας, μπορεί να ανέλθουν σε 21,5 εκατ. επισκέπτες. Η επιβεβαίωση αυτής της πρόβλεψης θα σημάνει πως φέτος θα εισέλθουν στην Ελλάδα περίπου 3,5 εκατ. περισσότεροι ξένοι επισκέπτες συγκριτικά με πέρυσι.

Εάν οι ξένοι επισκέπτες κατανέμονταν ομοιόμορφα κατά το ημερολογιακό έτος και με την υπόθεση ότι ο μέσος χρόνος διαμονής τους στην Ελλάδα είναι 10 ημέρες, τότε ο αριθμός των καταναλωτών στη χώρα θα αυξανόταν κατά σχεδόν 100.000 άτομα κάθε ημέρα συγκριτικά με πέρυσι. Βέβαια, η τουριστική κίνηση κορυφώνεται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Ωστόσο, όπως επεσήμανε και τεκμηρίωσε επιστημονικά η ΕΣΕΕ σε πρόσφατη έρευνά της, τα αποτελέσματα των θερινών (Ιούλιος-Αύγουστος) εκπτώσεων ήταν ιδιαίτερα απογοητευτικά, παρά τις προσδοκίες για την εξαιρετική φετινή χρονιά για τον τουρισμό, σε όρους αφίξεων. Συνεπώς, η αύξηση των ξένων επισκεπτών δεν συνεπάγεται αυτομάτως και τόνωση του ελληνικού εμπορίου, ιδιαίτερα σε μία τόσο δυσχερή μακροοικονομική και επιχειρηματική συγκυρία για τη χώρα. Αντίθετα, τα φτωχά αποτελέσματα στον κύκλο εργασιών του εμπορίου υπογραμμίζουν το μέγεθος και τη σφοδρότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής που έπληξε νοικοκυριά και επιχειρήσεις και συνεχίσει να πιέζει την ελληνική κοινωνία. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις περιπτώσεις των δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών του φετινού καλοκαιριού.

Τουριστική κίνηση 2014/2013 (αφίξεις τουριστών προσωρινά στοιχεία) Εμπορική κίνηση 2014/2013
Σαντορίνη +25% Ίδια επίπεδα με πέρσι
Ρόδος +9% Ίδια επίπεδα με πέρσι
Κρήτη + 10% -20%
Κέρκυρα +14% Ίδια επίπεδα με πέρσι
Χαλκιδική +15% -30%
Αθήνα +30% -10%

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασίλης Κορκίδης δήλωσε: «Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ελπίζουμε να συμβάλουν στον εντοπισμό λαθών και παραλείψεων τόσο από τον κλάδο του εμπορίου όσο και από εκείνον του τουρισμού. Το ελληνικό εμπόριο θα πρέπει –εδώ εντοπίζεται και η μεγάλη συμβολή του ΕΣΕΕ στις επιχειρήσεις μέλη της- να πλησιάσει τον τουρίστα και να του προσφέρει ακόμα περισσότερο ελκυστικά προϊόντα, με έμφαση στην ελληνική παράδοση. Αλλά και ο τουρισμός θα πρέπει να καταβάλει προσπάθειες για να αναδείξει και να προβάλλει νέα πιο ποιοτικά μοντέλα τουριστικού προϊόντος, υψηλότερων προδιαγραφών, προσφέροντας ταυτόχρονα περισσότερες εναλλακτικές επιλογές επισκέψεων και αγορών».

Σε θερμοκρασία ιδιαίτερα... ψυχρή φέρεται να διημείφθη η συνάντηση της αντιπροσωπείας του ΣΥΡΙΖΑ, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του κόμματος Αλέξη Τσίπρα και το Προεδρείο του ΣΕΤΕ, ενώ δεν υπήρξε "καμία χημεία" ανάμεσα στον Αλέξη Τσίπρα και τον Πρόεδρο του Συνδέσμου, Ανδρέα Ανδρεάδη, όπως αφήνουν αν εννοηθεί πηγές του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε από τους επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου να προστατεύσουν τα δικαιώματα των εργαζομένων, τις συνθήκες απασχόλησης και τις αμοιβές τους, αλλά και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη σύνδεση των τουριστικών υπηρεσιών που παρέχουν με τις τοπικές οικονομίες και την τοπική παραγωγή. Ο χώρος της εστίασης και των καταλυμάτων αποτελεί κατά παράδοση βασική πηγή αδήλωτης εργασίας και εργασιακής εκμετάλλευσης, όπως καταγράφεται συχνά στο σχετικό ρεπορτάζ, ενώ οι Έλληνες ξενοδόχοι δεν προτιμούν να "αγοράζουν ελληνικά", αλλά φτηνά.
Η αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ επεσήμανε στον ΣΕΤΕ ότι απορρίπτει το τουριστικό μοντέλο του «all inclusive» και των πεντάστερων ξενοδοχειακών μονάδων που αποκλείουν τη μέση Ελληνική οικογένεια εξαιτίας των ακριβών τιμών. Το ψυχρό κλίμα, πάντως, ήταν αναμενόμενο για όσους ασχολούνται με τις υποθέσεις του τουρισμού στη χώρα μας και γνωρίζουν τα προφίλ των δύο ανδρών. Ο κοσμοπολίτης και εξωστρεφής επιχειρηματίας Ανδρέας Ανδρεάδης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων από το 2011, έχει κατηγορηθεί, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ότι εξασφάλισε οικοδομικές άδειες σε δασική έκταση της Χαλκιδικής και ότι είναι συνιδιοκτήτης κατασκευαστικής εταιρίας που αναλαμβάνει δημόσια και ιδιωτικά έργα, ενώ φέρεται να αποτελεί ένα αρκετά συμπαθές πρόσωπο όχι μόνο σε υψηλά ιστάμενους κύκλους της ΝΔ και πρόσωπα του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ που ανέλαβαν τη διαχείριση κονδυλίων και σημαντικών αποφάσεων στα Υπουργεία Εργασίας και Ανάπτυξης, αλλά και στους επιτελείς της Taskforce και της Τρόικα στην Ελλάδα, της οποίας είναι προνομιακός συνομιλητής.
Πηγές του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρουν άλλωστε, ότι οι στενοί δεσμοί και η ανοιχτή επικοινωνία του Ανδρεάδη με τα στελέχη της task force και της Τρόικας στην Ελλάδα με στόχο την ενίσχυση της επιτυχίας εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών φαίνεται από τις παρακάτω ευνοϊκές ρυθμίσεις:
την αναγνώριση του ΣΕΤΕ ως θεσμικά ισοδύναμου κοινωνικού εταίρου (ν. 4144, φεκ 88 α') με δικαίωμα συμμετοχής στους πόρους του Ενιαίου Λογαριασμού για την Εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών (Ε.Λ.Ε.Κ.Π.) του άρθρου 34 του ν.4144/2013 (πρώην ΛΑΕΚ) μετά και από προσωπική παρέμβαση του Μπομπ Τράα (εκπροσώπου ΔΝΤ μέχρι το καλοκαίρι του 2013)
Η συμμετοχή του ΣΕΤΕ στους πόρους του ΛΑΕΚ διασφαλίζει την εισροή 1 εκατομμυρίου ευρώ σε ετήσια βάση,
την αυξημένη και ιδιαίτερη πρόσβαση στα προγράμματα χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ για την ανεργία των νέων κατά την τρέχουσα με τη ρήτρα ν+2 περίοδο (2007-2013) όσο και την επόμενη (2014-2020) περίοδο (πχ. Επιταγή εισόδου στην αγορά εργασίας για άνεργους νέους ηλικίας έως 29 ετών, στον κλάδο του τουρισμού, Ωφελούμενοι: 10.000, Προϋπολογισμός: 39.000.000€ σε συνεργασία με την ΕΕΔΕ),
τον επηρεασμό (lobbying) υπέρ της εισαγωγής επιλεκτικού χαρακτήρα ρυθμίσεων για την αύξηση του αριθμού των μαθητευόμενων και άρα χαμηλότερα αμειβόμενων εργαζόμενων στα ξενοδοχεία (πχ. περιορισμός απαγόρευσης της πρακτικής άσκησης τις Κυριακές, να παραμείνουν τα μαγαζιά ανοιχτά όλες τις Κυριακές του χρόνου, άρση του ανώτατου ορίου της υπ΄αριθμ.16802/667 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ Β 1345/31-8-2010)
την πιο άμεση εμπλοκή/ συνεργασία του ΣΕΤΕ στα προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας στον Τουρισμό με την ύπαρξη κοινών δράσεων κυρίως με τον νέο ΟΑΕΔ (πχ. Διατήρηση θέσεων εργασίας σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εποχικής λειτουργίας για τα έτη 2012-2013 (Υ.Α. 24405/518/29-11-2012 (ΦΕΚ Β΄3211): διατήρηση 11.669 θέσεων εργασίας καθώς και τη διεύρυνση της εποχικής απασχόλησης στον τουρισμό κατά 79.473 θέσεις εργασίας, το διάστημα 2010-2013, μέσω 8 συνολικά προγραμμάτων, Πρόγραμμα διατήρησης 10.000 θέσεων εργασίας με επιχορήγηση μέρους των εργοδοτικών εισφορών σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, Δράσεις Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης: Κατάρτιση ανέργων σε πιστοποιημένα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) με υποχρεωτική απασχόληση σε θέσεις συναφείς με θέματα τουρισμού (προϋπολογισμός/ ωφελούμενοι 45.400.000/ 3.600),
την ένταξη του ΙΝΣΕΤΕ ως φορέα υλοποίησης στο σχεδιασμό για το νέο θεσμό της μαθητείας στα πλαίσια αναδιοργάνωσης του ΟΑΕΔ και σε συνεργασία με τους Γερμανούς και τον Φούχτελ δεδομένης και της κεντρικής θέσης του κλάδου του Τουρισμού στην ελληνική οικονομία.