Εμφάνιση άρθρων βάσει ετικέτας: μελέτη

Η σημαντική συνεισφορά τού κλάδου τού τουρισμού στην απασχόληση τού εργατικού δυναμικού της χώρας επισημαίνεται σε μελέτη που δημοσίευσε το ΙΟΒΕ. Με βάση τα αποτελέσματα, προκύπτει ότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα υποστηρίζει συνολικά 741.000 θέσεις απασχόλησης (446.000 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι περίπου 320.000 αφορούν στην άμεση απασχόληση και οι υπόλοιπες 126.000 στην έμμεση απασχόληση). Η εκτίμηση αυτή, αντιστοιχεί στο 8% της συνολικής απασχόλησης της χώρας, τη στιγμή που το μέγεθος της απασχόλησης είναι υψηλότερο, εφόσον συνεκτιμηθούν οι θέσεις εργασίας (κύρια και συμπληρωματική εργασία), που συνδέονται με την ανάπτυξη τού τουριστικού προϊόντος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης για την επίδραση τού τουρισμού στην ελληνική οικονομία, για κάθε 100 θέσεις άμεσης απασχόλησης, που είναι αποτέλεσμα της τουριστικής δαπάνης και των επενδύσεων, υποστηρίζονται άλλες 130 θέσεις απασχόλησης συνολικά στους κλάδους που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και σε εκείνους όπου κατευθύνεται, ως καταναλωτική δαπάνη, το εισόδημα των απασχολουμένων (στον τουριστικό τομέα και στους κύριους κλάδους-προμηθευτές).

Κύρια συμπεράσματα

Η άμεση απασχόληση στον τουρισμό το 2011 εκτιμάται στις 311.000 απασχολούμενους, με βάση τα στοιχεία της έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ ως προς την κύρια θέση εργασίας.
Η εκτίμηση αυτή αντιστοιχεί στο 8% της συνολικής απασχόλησης της χώρας.
Το μέγεθος της απασχόλησης είναι υψηλότερο εφόσον συνεκτιμηθούν οι θέσεις εργασίας (κύρια και συμπληρωματική εργασία) που συνδέονται με την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος.
- Με βάση εκτίμηση του δείκτη "Απασχολούμενοι ανά κλίνη" οι συνολικές θέσεις εργασίας που μπορεί να προσφέρει ο ξενοδοχειακός κλάδος τη θερινή περίοδο προσεγγίζουν τις 208.000.
- Η ενίσχυση επομένως της τουριστικής ζήτησης πέρα από τους καλοκαιρινούς μήνες θα έχει σημαντικά οφέλη στην τόνωση της απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του ΙΟΒΕ για την επίδραση του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, για κάθε 100 θέσεις άμεσης απασχόλησης που είναι αποτέλεσμα της τουριστικής δαπάνης και των επενδύσεων, υποστηρίζονται άλλες 130 θέσεις απασχόλησης συνολικά στους κλάδους που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και σε εκείνους όπου κατευθύνεται, ως καταναλωτική δαπάνη, το εισόδημα των απασχολουμένων (στον τουριστικό τομέα και στους κύριους κλάδους - προμηθευτές). Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής προκύπτει ότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα υποστηρίζει συνολικά 741.000 θέσεις απασχόλησης.
Η πορεία της άμεσης απασχόλησης εμφανίζει στοιχεία συσχέτισης με την εξέλιξη των ξένων αφίξεων και ιδιαίτερα με τις τουριστικές εισπράξεις.
Η μέση απασχόληση στα ξενοδοχειακού τύπου καταλύματα, βάσει των στοιχείων της έρευνας Εργατικού Δυναμικού, είναι μικρότερη σε σχέση με άλλους ανταγωνιστικούς τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη γεγονός που συνδέεται, εν μέρει, με την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην κάλυψη της εποχικής ζήτησης.
Το ποσοστό των απασχολούμενων στα καταλύματα που είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι μικρότερο σε σχέση με κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς στην Ευρώπη.
- Η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Η απασχόληση στα ξενοδοχεία αποτελεί την πλειοψηφία στον κλάδο των υπηρεσιών παροχής καταλύματος (92%), με τον αριθμό των εργαζομένων στις κατασκηνώσεις-κάμπινγκ και άλλου είδους καταλύματα (π.χ. ξενώνες) να φτάνει περίπου στις 5.000. Έτσι, η συνολική απασχόληση στον κλάδο παροχής υπηρεσιών καταλύματος ανήλθε στις 64.000 το 2011 με την αναλογία στο σύνολο της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα (τομέας των υπηρεσιών) να διαμορφώνεται στο 2%, επίδοση που είναι από τις υψηλότερες στις χώρες-μέλη τής ευρωζώνης.

Με βάση εκτίμηση τού δείκτη "Απασχολούμενοι ανά κλίνη", οι συνολικές θέσεις εργασίας που μπορεί να προσφέρει ο ξενοδοχειακός κλάδος τη θερινή περίοδο προσεγγίζουν τις 208.000.

Δραστική περικοπή των ζημιών που επιβάρυναν τις τουριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 2009-2012 καταγράφεται το 2013 και κυρίως το 2014, όταν ο τομέας του τουρισμού επανήλθε στην κερδοφορία, σύμφωνα με την ανάλυση των ισολογισμών των εταιρειών του κλάδου από την ICAP.

H ανάλυση παρουσιάζει τη συνολική εξέλιξη των μεγεθών και αποτελεσμάτων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς, με σκοπό να δοθεί μία συνολική εικόνα της πορείας των ελληνικών επιχειρήσεων στα «πέτρινα χρόνια» της κρίσης και να αποτυπωθούν οι απώλειες που υπέστη ο εταιρικός τομέας σε όλη τη διάρκειά της (2008-2014).

Η ευχάριστη διαπίστωση για τις τουριστικές επιχειρήσεις: είναι οι μόνες από όλους τους κλάδους, που αύξησαν το 2014 τα συνολικά κέρδη EBITDA (τα κέρδη μίας επιχείρησης πριν αφαιρεθούν τόκοι, φόροι, και απόσβεση), έναντι του 2008, ενώ βελτιώθηκε το περιθώριο μικτού κέρδους, από 22,26% το 2008 σε 25,91% το 2014, εξαιτίας της περικοπής του κόστους.

Αναλυτικά, οι σημαντικότερες εξελίξεις στις τουριστικές επιχειρήσεις κατά την περίοδο 2008-2014, είναι οι εξής:
-Το σύνολο ενεργητικού μειώθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,8% την περίοδο 2008-2014 συνολικά και διαμορφώθηκε σε €17,3 δισ. το 2014, μέγεθος χαμηλότερο κατά €3,2 δισ. σε σχέση με το 2008.

-Η αξία των καθαρών παγίων καλύπτει ποσοστό μεταξύ 76%-77% του ενεργητικού σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο
-Τα συνολικά ίδια κεφάλαια μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,8% την περίοδο 2008-2014 και περιορίστηκαν σε €8,4 δισ. το 2014.
-Όσον αφορά το συνολικό τραπεζικό δανεισμό (μεσο-μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις + βραχυπρόθεσμες οφειλές σε τράπεζες), παρατηρείται μείωση της χρηματοδότησης με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,5% την περίοδο 2008-2014.

Όσον αφορά στα οικονομικά αποτελέσματα του τομέα παρατηρούνται τα εξής:
Οι συνολικές πωλήσεις μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,1% την περίοδο 2008-2014, με συνέπεια να διαμορφωθούν σε €5,4 δισ. το 2014, έτος κατά το οποίο φαίνεται ότι ανακόπηκε η φθίνουσα τάση.

Σε επίπεδο καθαρών αποτελεσμάτων, ο τομέας του τουρισμού ευνοήθηκε σημαντικά από την έντονη αύξηση των τουριστικών αφίξεων.

Ήδη από το 2013 είχε καταγραφεί δραστική περικοπή των ζημιών που επιβάρυναν συνεχώς τον τομέα από το 2009.

Τελικά, το 2014 ο τομέας τουρισμού επανήλθε στην κερδοφορία, με εγγραφή κερδών προ φόρου ύψους €207 εκατ.

Τα συνολικά κέρδη EBITDA (τα κέρδη μίας επιχείρησης πριν αφαιρεθούν τόκοι, φόροι, και απόσβεση) διαμορφώθηκαν σε €1,2 δισ. το 2014, αισθητά αυξημένα σε σχέση με τα αντίστοιχα κέρδη του 2008, γεγονός που αναδεικνύει τον τουρισμό ως τον μοναδικό τομέα που εμφάνισε τέτοια βελτίωση.

Αξίζει να επισημανθεί το γεγονός της βελτίωσης του περιθωρίου μικτού κέρδους, από 22,26% το 2008 σε 25,91% το 2014, εξαιτίας της περικοπής του κόστους.

Χάθηκε το 1/3 του ενεργητικού των ελληνικών επιχειρήσεων

Δραματικές επιπτώσεις είχε για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων η 6ετής κρίση (2008-2014), σύμφωνα με την ανάλυση της ICAP. Ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλυ ICAP, κ.Νικήτας Κωνσταντέλλος, σχολιάζει σχετικά:«Η Ελληνική οικονομία διανύει έναν πολλαπλά επίπονο δρόμο προσαρμογής τα τελευταία χρόνια. Μετά από μία μακρά περίοδο ύφεσης, η Ελληνική οικονομία εμφάνισε ενδείξεις ασθενούς ανάκαμψης το 2014 και στις αρχές του 2015, εν τούτοις οι εξελίξεις αυτές ανατράπηκαν στη συνέχεια, με συνέπεια το ΑΕΠ να βρίσκεται πάλι σε καθοδική τροχιά. Μέσα σε 6 χρονιές έντονης κρίσης, οι Ελληνικές Επιχειρήσεις λειτουργώντας σ ένα ιδιαίτερα δυσμενές περιβάλλον, δέχτηκαν βαρύ πλήγμα.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων της ICAP Data Bank, οι απώλειες που υπέστησαν οι εταιρείες της «πραγματικής» οικονομίας στις οικονομικές χρήσεις 2009-2014 ήταν τεράστιες.Είναι χαρακτηριστικό ότι το σύνολο των ελληνικών εταιρειών (εκτός τραπεζών) απώλεσε περισσότερο από το ⅓ του ενεργητικού τους, παράλληλα δε τα συνολικά ίδια κεφάλαια των εταιρειών συρρικνώθηκαν.

Εντυπωσιακή ήταν επίσης η μείωση της συνολικής δραστηριότητας, αφού η σωρευτική απώλεια στο συνολικό κύκλο εργασιών άγγιξε το ιλιγγιώδες ποσό των 67 δισ. (-30%), γεγονός που οδήγησε σε επιδείνωση των περιθωρίων κέρδους και σε υπέρογκες ζημίες (26 δισ. αθροιστικά από το 2010-2014). Σε αυτό το νούμερο δεν συμπεριλαμβάνονται τα 60 δισ. ζημία που είχαν οι Τράπεζες σε 4 οικονομικές χρήσεις.

Βέβαια, οι επί μέρους κλάδοι δραστηριότητας επηρεάσθηκαν σε διαφορετικό βαθμό και κάποιοι εξ αυτών επανήλθαν στην κερδοφορία. Η Ελληνική οικονομία έχει τη δυνατότητα και την προοπτική να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά, παρά τις αντιξοότητες. Όμως, στην παρούσα φάση η έντονη αβεβαιότητα που επικρατεί λόγω των παρατεταμένων διαπραγματεύσεων της χώρας και των δανειστών εταίρων της, ακυρώνει τις όποιες προοπτικές ανάκαμψης.

'Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιστροφή στην ομαλότητα είναι η τήρηση των δεσμεύσεων και η σύναψη άμεσης συμφωνίας με τους Δανειστές, προκειμένου να αποκατασταθεί η οικονομική σταθερότητα και να διασφαλισθεί η ομαλή ροή χρηματοδότησης στην αγορά, γεγονός που θα επιτρέψει στις Ελληνικές Επιχειρήσεις να συμβάλουν αποφασιστικά στην έξοδο από την κρίση και την ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας».

Σύμφωνα με υπολογισμούς του SETE Intelligence, οι πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις του τελευταίου 12μηνου έχουν επιφέρει απώλεια ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος μεγαλύτερη του 10%, εξανεμίζοντας ουσιαστικά το 50% της ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας της χώρας, που επιτεύχθηκε από την αρχή εφαρμογής των μνημονίων.

Αυτό υπογραμμίζεται στο 1ο τεύχος της νέας σειράς μελετών του Ινστιτούτου ΣΕΤΕ με τίτλο: «Ελληνικός Τουρισμός – Εξελίξεις & Προοπτικές».

Πρόκειται για μια περιοδική έκθεση η οποία θα αναλύει και θα τεκμηριώνει την πορεία του ελληνικού τουρισμού σε σχέση με την Ελληνική οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά δεδομένα και τις εξελίξεις στις βασικές αγορές καθώς και τα θέματα ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού.

Στόχος της έκδοσης είναι να συνεισφέρει στην τεκμηρίωση και ανάλυση των εξελίξεων και των δεδομένων του τομέα, αντλώντας διαθέσιμα στοιχεία από διαφορετικές πηγές, όπως μακροοικονομικές προβλέψεις της ΕΕ, στοιχεία τουρισμού του ΠΟΤ, στοιχεία εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα (Ελλ. Στατ. Αρχή, ΤτΕ, ΥΠΑ, ΕΑΣΠ), οικονομικά στοιχεία Ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων κλπ.

Στο 1ο τεύχος γίνεται ανασκόπηση της συνεισφοράς του τουρισμού στην ελληνική οικονομία και εξετάζονται οι μακροοικονομικές εξελίξεις στις κύριες αγορές μας, στον βαθμό που αυτές επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τον εισερχόμενο ελληνικό τουρισμό.

(Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρη την Περιοδική Μελέτη Ελληνικός Τουρισμός, πατώντας στο συνημμένο αρχείο)

Ο ΟΛΚΕ έστειλε στο Δήμο Κέρκυρας τη μελέτη αξιολόγησης των λιμανιών που ανήκουν στην αρμοδιότητά του. Κρατά Κέρκυρα, Λευκίμμη, Παξούς, Διαπόντια. Εν αναμονή απόφασης για τα λιμάνια που περνούν στο Δήμο.

Απεστάλη από τον Ο.Λ.ΚΕ. στο Δήμο Κέρκυρας η «Μελέτη Αξιολόγησης των 33 λιμενικών εγκαταστάσεων του νομού Κερκύρας που ανήκουν στην αρμοδιότητα του Οργανισμού Λιμένα Κέρκυρας Α.Ε.».

Όπως συζητήθηκε και στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε προσφάτως στο Υπουργείο Ναυτιλίας, με βάση θα δεδομένα της μελέτης θα αποφασισθεί ποια από τα «ορφανά» λιμάνια θα παραμείνουν στην αρμοδιότητα του Ο.Λ.ΚΕ. και ποια θα περάσουν στο Δήμο.

Υπενθυμίζεται ότι ο Ο.Λ.ΚΕ. θα διατηρήσει τα λιμάνια εμπορικού και ακτοπλοϊκού ενδιαφέροντος, δηλαδή της Κέρκυρας, της Λευκίμμης, των Παξών και των Διαποντίων.

Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι εκκρεμεί η παραχώρηση στο Δήμο της παραλιακής ζώνης της Γαρίτσας, η αρμοδιότητα της οποίας ανήκει ακόμη στον Ο.Λ.ΚΕ., ενώ τα έργα που εκτελούνται σε αυτήν έχουν φορέα εκτέλεσης την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Δύο πολύ ενδιαφέρουσες μελέτες, η μία της PricewaterhouseCoopers με τίτλο «Ο Ελληνικός Τουρισμός- η Επόμενη μέρα», και η δεύτερη του Ιnsete Ιntelligence, του ΣΕΤΕ, για τον ξενοδοχειακό κλάδο, παρουσιάστηκαν σήμερα από τα επιτελεία των δύο φορέων και συζητούνται αυτή τη στιγμή σε εκδήλωση σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας,με θέμα «Ελληνικός τουρισμός: Προοπτικές και Δυνατότητες».

Οι μελέτες παρουσιάστηκαν από τον Εντεταλμένο Σύμβουλο της PwC Ελλάδας, κ. Κώστα Μητρόπουλο, και τους υπεύθυνους του ΣΕΤΕ κ.κ. Ηλία Κικίλια και Άρη Ίκκο και συζητώνται τώρα από τους κ.κ. Γιάννη Ρέτσο, πρόεδρο του ΣΕΤΕ, Ευτύχιο Βασιλάκη, πρόεδρο της AEGEAN, Φωκίωνα Καραβία, διευθύνοντα σύμβουλο της EUROBANK και Μιχάλη Μαυρόπουλο, μέλος του ΔΣ του ΣΕΤΕ και πρώην στέλεχος της TUI, παρουσιάζουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα, για την ελληνική ξενοδοχία και τον Τουρισμό.

Το βασικό συμπέρασμα

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι ο Τουρισμός είναι μια ισχυρή δύναμη στην οικονομία, αλλά: – υπάρχει μεγάλη εποχικότητα σε μία περίοδο 3 μηνών, – η μέση διαμονή μειώνεται συστηματικά, αλλά οι ημερήσιες τουριστικές εισπράξεις παραμένουν ισχυρές, – η τουριστική δαπάνη και τα ποσοστό πληρότητας είναι υψηλότερα στους κύριους προορισμούς, από ότι στους υπόλοιπους, που πρέπει να ενισχυθούν. Σύμφωνα με τη μελέτη της PWC τα μισά ελληνικά ξενοδοχεία θεωρούνται διεθνώς ανταγωνιστικά (stars), ενώ το 25% χαρακτηρίζονται zombies καθώς με κριτήριο τα βασικά τους χρηματοοικονομικά μεγέθη δεν έχουν προοπτικές επιβίωσης με τα σημερινά δεδομένα. Τα περισσότερα ξενοδοχεία που χαρακτηρίζονται zombies βρίσκονται σε δευτερεύοντες προορισμούς και είναι κυρίως μεγάλες μονάδες.

Η PWC χαρακτηρίζει καλές τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού τα επόμενα χρόνια αν και καταγράφονται ενδείξεις ότι εισέρχεται σε ένα κύκλο επιβράδυνσης των ρυθμών αύξησης της τουριστικής κίνησης. Ενδείξεις, ωστόσο, οι οποίες μένει να επιβεβαιωθούν στην πράξη, αφού σε ερώτηση του money-tourism.gr, ο κ. Μητρόπουλος θεωρεί ότι όταν ξεκινήσει η επιβράδυνση, αυτή θα εκφρασθεί με μείωση του ρυθμού αύξησης του τουριστικού ρεύματος και όχι με αρνητικό πρόσημο. Όπως είπε μάλιστα χαρακτηριστικά τέτοιες ακραίες μεταβολές, εμφανίζει η Τουρκία και όχι η Ελλάδα.

Με αυτά τα δεδομένα εκτιμάται πως οι κύριες ανάγκες των ξενοδοχείων τα επόμενα χρόνια εντοπίζονται σε επενδύσεις ανακαίνισης και όχι, κυρίως, δημιουργίας νέων ξενοδοχείων. Μέχρι το 2021 υπολογίζεται πως η υπάρχουσα χωρητικότητα των ξενοδοχείων επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση με εξαίρεση κάποιες μικρές ελλείψεις που ενδέχεται να καταγραφούν την περίοδο αιχμής σε προορισμούς του Νοτίου Αιγαίου, των Ιονίων και την Κρήτη, κυρίως. Σημειώνεται πως καταγράφεται η ανάγκη 24.000 πρόσθετων κλινών σε ξενοδοχεία τα οποία, όμως, θα προέλθουν ούτως ή άλλως από επενδύσεις που είναι προγραμματισμένες να υλοποιηθούν τα επόμενα χρόνια και αρκετές από αυτές βρίσκονται σε φάση προ-αδειοδότησης.

Οι συνολικές ξενοδοχειακές ανάγκες, σύμφωνα με τη μελέτη, υπολογίζονται σε περίπου € 6,2 δισ. για μια περίοδο 5 ετών και κατανέμονται σε € 1 δισ. για την κατασκευή επιπλέον κλινών, € 4,8 δισ. για την αναβάθμιση της υπάρχουσας χωρητικότητας και € 0,3 δισ. για συντήρηση Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα παράγει κύκλο εργασιών της τάξης των 5,7 δισ. ευρώ (3,5% του ΑΕΠ) ενώ, εν μέσω κρίσης, έχει απορροφήσει μικτές επενδύσεις άνω του 1,75 δισ. ευρώ, οι οποίες μεταφράστηκαν σε καθαρές επενδύσεις 755 εκατ. ευρώ.

Σε ό,τι αφορά τις επιδόσεις της ελληνικής ξενοδοχίας, υπογραμμίζεται ότι το 77% της συνολικής χωρητικότητας κλινών συγκεντρώνεται σε κύριους προορισμούς (Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, Ιόνια Νησιά, Κεντρική Μακεδονία και Αττική) και το υπόλοιπο 32% στην υπόλοιπη Ελλάδα, γεγονός που αναδεικνύει το ζήτημα της ανομοιογενούς διάχυσης των τουριστικών ροών στους ελληνικούς προορισμούς, αλλά και της επενδυτικές ευκαιρίες που διανοίγονται από αυτή την υστέρηση. Ο κ. Μητρόπουλος έκανε λόγο για μια επενδυτική ευκαιρία που ανοίγεται για τους επενδυτές.

Συγκεκριμένα επεσήμανε, ότι για τον ιδιωτικό τομέα είναι μια καλή ευκαιρία να αναπτύξει επενδύσεις σε δευτερεύοντες προορισμούς, που μπορεί τώρα να υστερούν σε αφίξεις τουριστών, αλλά μακροπρόθεσμα με δράσεις αύξησης αναγνωρισιμότητας αυτών, τότε οι οποίες επενδύσεις θα αποβούν προς όφελος των επενδυτών. Τέτοιες περιοχές είναι η Πελοπόννησος, η Θεσσαλία, η Κεντρική Ελλάδα, το Βόρειο Αιγαίο, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Δυτική Ελλάδα, η Ήπειρος και η Δυτική Μακεδονία. Πάντως την καλύτερη απόδοση επενδεδυμένου κεφαλαίου σε ξενοδοχείο, την έχει η επένδυση σε 3άστερο ξενοδοχείο στην περιοχή των κυκλάδων, πάντα σύμφωνα με την έρευνα. Την ίδια στιγμή όπως τονίζει η έρευνα, υπάρχουν προς πώληση 65 ξενοδοχειακές εταιρίες σε κύριους προορισμούς, με εν λειτουργία ξενοδοχεία, που πωλούνται όμως σε αξίες 2,3 φορές υψηλότερες από τις μέσες αξίες όμοιων μονάδων, και 35 ξενοδοχειακά ακίνητα, που δεν λειτουργούν, σε τιμές χαμηλότερες κατά 40%, από το μέσο κόστος κατασκευής.

H συζήτηση

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, παρουσιάστηκε η μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ με τίτλο «Hotel Study: ανάλυση οικονομικών στοιχείων των ξενοδοχείων στην Ελλάδα – ανά προορισμό και ανά Κατηγορία Αστεριών», από τον κ. Άρη Ίκκο, επιστημονικό διευθυντή του Ινστιτούτου και η μελέτη της PwC «Η επόμενη ημέρα του ελληνικού τουρισμού», από τον Εντεταλμένο Σύμβουλο της εταιρείας κ. Κώστα Μητρόπουλο. Και οι δύο μελέτες εστιάζουν στη δομική ανάλυση του ελληνικού ξενοδοχειακού κλάδου με συμπεράσματα που επεκτείνονται στο σύνολο του τουριστικού τομέα. Όπως επιβεβαιώνεται, το οικονομικό αποτέλεσμα από τη λειτουργία της ξενοδοχειακής επιχείρησης, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη του εκάστοτε προορισμού ενώ η ζήτηση ενισχύεται με τη δημιουργία τουριστικών προϊόντων που προσφέρουν ταξιδιωτικές εμπειρίες.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, ο ξενοδοχειακός κλάδος αναδεικνύεται ως μία σημαντική δραστηριότητα της ελληνικής οικονομίας, καθώς με κύκλο εργασιών 5,7 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση συνεισφέρει 3,5% στο ΑΕΠ. Το βασικό προϊόν που εξακολουθεί και στηρίζει την τουριστική δραστηριότητα και αποφέρει θετικά οικονομικά αποτελέσματα, είναι το «Ήλιος – Θάλασσα» και ακολουθεί το city break, παρά τον ισχυρό διεθνή ανταγωνισμό. Παράλληλα, περίπου το 85% του τουριστικού προϊόντος, συγκεντρώνεται στους δημοφιλείς και παραδοσιακούς προορισμούς, σε 5 Περιφέρειες (Ν. Αιγαίου, Κρήτη, Κ. Μακεδονία, Ιόνιο, Αττική). Στις υπόλοιπες Περιφέρειες, η δραστηριότητα του κλάδου (σε όρους κύκλου εργασιών σε σχέση με τα απασχολούμενα κεφάλαια) είναι πολύ χαμηλή και αντίστοιχα πολύ χαμηλή είναι η κερδοφορία του σε επίπεδο Κερδών προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων ή αρνητική σε επίπεδο Κερδών προ Φόρων.

Παρατηρείται επίσης, μέσα στην τελευταία 5ετία, μια αύξηση επενδύσεων σε 5άστερα ξενοδοχεία και αντίστοιχα μείωση σε μονάδες 3-4 αστέρων. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, για την περίοδο μεταξύ 2010 και 2015, οι επιχειρήσεις που εξέτασε η μελέτη της PwC υλοποίησαν επενδύσεις ύψους 1,8 δισ. ευρώ, κυρίως για μεγάλα ξενοδοχεία 5 αστέρων σε δημοφιλείς προορισμούς. Οι συνολικές επενδυτικές ανάγκες στον ξενοδοχειακό κλάδο για την επόμενη 5ετία, υπολογίζονται σε 6,2 δισ. ευρώ, τα οποία κατανέμονται σε 4,8 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση του υφιστάμενου δυναμικού, σε 1 δισ. ευρώ για την κατασκευή επιπλέον κλινών και σε 300 εκατ. ευρώ για τη συντήρηση υφιστάμενων εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με το ΙΝΣΕΤΕ, ενδεικτικό της επενδυτικής δραστηριότητας του κλάδου κατά τη διάρκεια της κρίσης, είναι ότι η δυναμικότητα των ξενοδοχείων αυξήθηκε από 397.660 δωμάτια το 2010 σε 414.127 δωμάτια το 2017.

Για το ίδιο διάστημα, καταγράφεται αναδιάρθρωση του προϊόντος προς υψηλότερες κατηγορίες και κυρίως ξενοδοχεία 5 αστέρων. Ειδικότερα, η δυναμικότητα στα ξενοδοχεία 5 αστέρων αυξήθηκε από 51.100 δωμάτια το 2010 σε 74.884 δωμάτια το 2017. Στην δυσανάλογα μεγάλη αύξηση των δωματίων 5 αστέρων, που δεν συνοδεύτηκε από ανάλογη αύξηση της ζήτησης με αποτέλεσμα την υποαπασχόληση των επενδεδυμένων κεφαλαίων στην κατηγορία αυτή, συνέβαλε η στόχευση του Αναπτυξιακού Νόμου του 2005, για ενισχύσεις επιχειρηματικών σχεδίων ξενοδοχείων 5 αστέρων.

Να σημειωθεί επίσης ότι, λόγω του μεγαλύτερου αριθμού απασχολούμενων ανά δωμάτιο, όσο υψηλότερη είναι η κατηγορία της ξενοδοχειακής μονάδας, τόσο μεγαλύτερη η απασχόληση. Κατά τη μελέτη της PwC, περίπου το 50% επί του συνόλου των ξενοδοχείων της χώρας εντάσσεται στην ομάδα των Stars (διεθνώς ανταγωνιστικά), ενώ κάτω από το 25% εντάσσεται στην ομάδα των Ζombies (με συρρίκνωση εσόδων, μηδενική ή αρνητική κερδοφορία και μη βιώσιμο δανεισμό).

Η μελέτη της PwC καταλήγει σε 3 επενδυτικές στρατηγικές, για τον ξενοδοχειακό κλάδο που στοχεύουν στη δημιουργία αξίας:

Ανάπτυξη «δευτερευόντων» προορισμών, προσθήκη χωρητικότητας σε κυρίους προορισμούς και αναβάθμιση των ξενοδοχειακών μονάδων στην επόμενη κατηγορία

Σύμφωνα με τη μελέτη της PwC, ο ελληνικός τουρισμός παραμένει ένας από τους κύριους παράγοντες ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αλλά απαιτούνται στρατηγικές προσαρμογές για την αύξηση της αξίας του. Οι τέσσερεις πολιτικές που προτείνονται, απαιτούν την οικοδόμηση μιας νέας σχέσης συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα :

Προσέλκυση τουριστών με υψηλό εισόδημα και ταχεία ανάπτυξη εκτός ΕΕ με εκτιμώμενο δυναμικό 6,9 δισ. ευρώ στις τουριστικές εισπράξεις

Εισαγωγή συμπληρωματικών προϊόντων με εκτιμώμενο δυναμικό 2,6 δισ. ευρώ στις ταξιδιωτικές εισπράξεις

Επέκταση ζήτησης σε δευτερεύοντες προορισμούς με εκτιμώμενη αύξηση εσόδων ξενοδοχείων που φτάνουν τα 2,1 δισ. ευρώ

Επέκταση και αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με ετήσια εκτιμώμενη άμεση επίδραση στο ΑΕΠ που αγγίζει τα 4,3 δισ. ευρώ Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο CΕΟ, της PwC Ελλάδας κ. Μάριος Ψάλτης, τόνισε: «Ο ελληνικός τουρισμός, μπορεί να αναδειχθεί σε οδηγό του μελλοντικού μοντέλου ανάπτυξης της χώρας.

Η συνεχής αύξηση του κάθε άλλο παρά αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Απαιτείται ευελιξία, μακροπρόθεσμη στόχευση και διορατικότητα για τη διαμόρφωση μιας τουριστικής εμπειρίας υψηλής αξίας και την ανάδειξη της εικόνας του μεγάλου προορισμού στα μάτια των φιλοξενούμενων τουριστών».

Σε συνέχεια της παρουσίασης των μελετών ακολούθησε συζήτηση με τη συμμετοχή του κ. Γιάννη Ρέτσου προέδρου του ΣΕΤΕ και Managing Director Electra Hotels & Resorts, του κ. Φωκίωνα Καραβία διευθύνοντος συμβούλου της Eurobank και του κ. Μιχάλη Μαυρόπουλου, πρώην regional director ΤUI Destinations Experiences East Mediterranean και του κ. Κώστα Μητρόπουλου εντεταλμένου συμβούλου της PwC.

Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο γενικός διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ κ. Ηλίας Κικίλιας. Ο κ. Ρέτσος κατά τη διάρκεια της συζήτησης μεταξύ άλλων ανέφερε: «Ο τουρισμός έχει δυνατότητες για ακόμη καλύτερες μέρες, υπό την προϋπόθεση δημιουργίας νέων τουριστικών προϊόντων που είναι άμεσα συνυφασμένη με την δημιουργία και ανάδειξη προορισμών. Η απαίτηση για συμπράξεις και συνεργασία είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτική».

Ο κ. Καραβίας επισήμανε ότι: «Η στήριξη του τουριστικού κλάδου αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη Eurobank. Ο ελληνικός τουρισμός, στην κορυφή του διεθνούς ανταγωνισμού, άντεξε στην κρίση και ήδη προσελκύει ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον. Ο τουρισμός θα είναι ο πρωταγωνιστής της επιστροφής στην ανάπτυξη. Μπορούμε και θέλουμε να συμμετέχουμε στη χρηματοδότηση των τουριστικών επενδύσεων σε όλα τα επίπεδα – από τα μεγάλα έργα υποδομής μέχρι τη μικρή τουριστική επιχείρηση. Ταυτόχρονα, στον τουρισμό κατεξοχήν αποτυπώνεται η αντίληψή μας για το μέλλον της τραπεζικής, με μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει το δανεισμό, χρηματοδοτικά εργαλεία που βελτιώνουν την καθημερινότητα, τις συμβουλευτικές υπηρεσίες, την χαρτογράφηση των χρηματοοικονομικών προοπτικών, τον εντοπισμό ευκαιριών ανάπτυξης, την άντληση κεφαλαίων και τη συνολική στρατηγική ανάπτυξης σε ένα κλάδο που προσφέρει και θα προσφέρει στο κοντινό μέλλον τέτοιες ευκαιρίες». Ο κ. Μαυρόπουλος υπογράμμισε ότι: «Η Ελλάδα πρωταγωνιστεί σταθερά τα τελευταία χρόνια στην παγκόσμια τουριστική αγορά.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει είναι ο μετασχηματισμός της από έναν από τους πιο δημοφιλείς Sun & Beach προορισμούς σε έναν all year round προορισμό όπου ο επισκέπτης μπορεί να επιλέξει μέσα από διαφορετικά κανάλια μια πληθώρα εμπειριών που αναδεικνύουν την μοναδικότητα του τουριστικού προϊόντος μας. Πιστεύω ότι οι συνθήκες είναι οι πλέον ευνοϊκές ώστε η Ελλάδα να συνεχίσει δυναμικά το έργο αυτής της μετεξέλιξης». Ο κ. Κώστας Μητρόπουλος, συνόψισε την κατάσταση του ελληνικού τουρισμού ως καλή σημειώνοντας ότι μπορεί να γίνει λαμπρή. Με τη σύμπραξη ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Η ανάλυση… Τα επιμέρους συμπεράσματα, έχουν ως ακολούθως: Οι κ.κ. Κ. Μητρόπουλος, Ηλ. Κικίλιας και Άρης Ίκκος 

• Ο τουρισμός συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας, με περισσότερες από 27 εκ. αφίξεις τουριστών και τουριστικές εισπράξεις που έφτασαν τα € 15 δισ. το 2017 έχοντας άμεση συνεισφορά 8% στο ΑΕΠ και συμβάλλοντας κατά περίπου 1-1,2π.μ. στην οικονομική ανάπτυξη • Η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση της παγκόσμιας τουριστικής ανταγωνιστικής κατάταξης, σε περίπου παράλληλη πορεία με τους άμεσους ανταγωνιστές της

• Η τουριστική ζήτηση στην Ελλάδα αυξάνεται σταθερά από το 2012 και διαθέτει τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά:  το 35% του συνόλου προέρχεται από 4 χώρες της ΕΕ  είναι πολύ «αιχμηρή» σε μία περίοδο 3 μηνών η οποία αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης  η μέση διαμονή μειώνεται συστηματικά, αλλά οι ημερήσιες τουριστικές εισπράξεις παραμένουν ισχυρές  η τουριστική δαπάνη και τα ποσοστό πληρότητας είναι υψηλότερα στους κύριους προορισμούς Οι επιδόσεις της ξενοδοχειακής βιομηχανίας

• Σχεδόν το 77% της συνολικής χωρητικότητας κλινών συγκεντρώνεται σε κύριους προορισμούς

• Το Airbnb και άλλες πλατφόρμες οικονομίας διαμοιρασμού, στην παρούσα μορφή τους, προσθέτουν περίπου 10-12% προσφοράς στην αγορά χωρίς να τη διαταράσσουν. Η προσφορά αυτή συγκεντρώνεται στην Κρήτη, την Αθήνα και τα νησιά του Αιγαίου

• Η οικονομική απόδοση των ξενοδοχείων αντικατοπτρίζει τις αναντιστοιχίες ζήτησης/προσφοράς καθώς και τη σχετική ανταγωνιστικότητα των ξενοδοχειακών μονάδων. Η οικονομική απόδοση διαφέρει ανάλογα με την περιοχή, την κατηγορία αστέρων και το μέγεθος της μονάδας. Η ανταγωνιστικότητα, η οποία είναι ευρύτερη από οποιαδήποτε μεμονωμένη χρηματοοικονομική μέτρηση, κινείται παράλληλα με την απόδοση

• Περίπου το 50% όλων των ξενοδοχείων είναι Stars (διεθνώς ανταγωνιστικά) και λιγότερο από το 25% είναι Zombies. Τα Stars αποτελούν την πλειοψηφία στους κύριους προορισμούς, και τείνουν να βρίσκονται στην κατηγορία 4* και να είναι μονάδες μικρότερου μεγέθους. Τα περισσότερα ξενοδοχεία Zombie βρίσκονται σε δευτερεύοντες προορισμούς και τείνουν να είναι μεγάλα ξενοδοχεία 5* Ανάπτυξη και κεφαλαιακές ανάγκες

• Οι προοπτικές του ελληνικού τουρισμού διαφαίνονται καλές τηρουμένων των διαρθρωτικών περιορισμών του κλάδου. Οι αφίξεις αυξάνονται, η διάρκεια παραμονής δε μειώνεται γρήγορα, η μέση ημερήσια δαπάνη είναι σταθερή, ο αριθμός της σημαντικής τουριστικής προέλευσης αυξάνεται. Από την άλλη πλευρά, οι αφίξεις παραμένουν «αιχμηρές», η ημερήσια δαπάνη παραμένει περιορισμένη, αλλά και οι ίδιοι προορισμοί προέλευσης προσελκύουν το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης

• Ο ξενοδοχειακός κλάδος παρουσιάζει τάσεις υπερ-προσφοράς με εξαίρεση την Κρήτη, το Νότιο Αιγαίο και τα νησιά του Ιονίου

• Τα ελληνικά ξενοδοχεία απαιτούν κυρίως επενδύσεις ανακαίνισης αφού υπάρχει άφθονη διαθέσιμη χωρητικότητα. Μόνο κατά την περίοδο αιχμής, στους κύριους προορισμούς, ενδέχεται να υπάρξουν ελλείψεις χωρητικότητας έως το 2022. Μέχρι τότε, αναμένεται να χρειαστούν 24,000 νέες κλίνες, ενώ μέρος αυτής της δυναμικότητας θα προέλθει από έργα greenfield που βρίσκονται στη διαδικασία λήψης αδειών

• Υπάρχουν 14 έργα greenfield, που εκτελούνται από τον ιδιωτικό τομέα, τα οποία στοχεύουν σε κύριους προορισμούς. Ακόμη 12 τουριστικά έργα έχουν συμπεριληφθεί στη διαδικασία Fast-Track. Ένα τυπικό έργο greenfield χρειάζεται πάνω από 15 χρόνια για να προχωρήσουν από το στάδιο του σχεδιασμού στο στάδιο της υλοποίησης

• Οι συνολικές ξενοδοχειακές ανάγκες υπολογίζονται σε περίπου € 6,2 δισ. για μια περίοδο 5 ετών και κατανέμονται σε € 1 δισ. για την κατασκευή επιπλέον κλινών, € 4,8 δισ. για την αναβάθμιση της υπάρχουσας χωρητικότητας και € 0,3 δισ. για συντήρηση

• Υπάρχουν περίπου 400 ξενοδοχεία Grey το οποία απαιτούν οικονομική αναδιάρθρωση πριν προσελκύσουν νέες επενδύσεις. Αυτό μπορεί να απαιτεί διαγραφή χρεών ύψους € 2,6 δισ. M&A activity

• Η ελληνική ξενοδοχειακή αγορά εξαγορών & συγχωνεύσεων θα έπρεπε να είναι περισσότερο ενεργή. Τα οικονομικά των ξενοδοχείων δεν οδηγούνται από το ελληνικό ΑΕΠ (είναι οδηγούμενα κυρίως από το ευρωπαϊκό), τα ξενοδοχεία είναι ανταγωνιστικά και βρίσκονται σε καλή οικονομική κατάσταση. Παρόλα αυτά, η συνολική αξία 18 αναφερόμενων ξενοδοχειακών συναλλαγών το 2017 και το 2018, όλα σε κύριους προορισμούς, ανήλθε σε € 310εκ.

• Υπάρχουν 65 λειτουργικές ξενοδοχειακές εταιρείες και 35 ξενοδοχειακά ακίνητα προς πώληση που αντιπροσωπεύουν περίπου το 3% του συνολικού διαθέσιμου ξενοδοχειακού δυναμικού

• Οι ξενοδοχειακές εταιρείες προς πώληση, βρίσκονται κυρίως σε κύριους προορισμούς και παρουσιάζουν ένα σημαντικό χάσμα (100%) μεταξύ ζητούμενης τιμής και αξίας. Τα ξενοδοχειακά ακίνητα προς πώληση, βρίσκονται και αυτά σε κύριους προορισμούς και διατιμώνται περίπου στο 60% των επενδύσεων νέων κατασκευών. Τα κενά αυτά, υποδεικνύουν μια αναντιστοιχεία προσδοκιών μεταξύ πωλητών και πιθανών αγοραστών Επιχειρηματικές στρατηγικές για τον ξενοδοχειακό κλάδο • Τρεις επενδυτικές στρατηγικές είναι εφαρμόσιμες στον ξενοδοχειακό κλάδο:  Ανάπτυξη δευτερευόντων προορισμών, εστιάζοντας κυρίως σε Star 5* ξενοδοχεία στη Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία και Βόρειο Αιγαίο  Προσθήκη χωρητικότητας σε κυρίους προορισμούς, εστιάζοντας σε ξενοδοχεία Star, με τα ξενοδοχεία 3* να αποτελούν ένα συμπαγή στόχο  Αναβάθμιση των ξενοδοχειακών μονάδων στην επόμενη κατηγορία, ιδιαίτερα από 4* σε 5*

• Η περισσότερα υποσχόμενη επενδυτική στρατηγική από πλευράς αξίας φαίνεται να είναι η ανάπτυξη δευτερευόντων προορισμών, ακολουθούμενη από την προσθήκη χωρητικότητας σε κύριους προορισμούς και ξενοδοχεία 3*, αλλά και από την αναβάθμιση ξενοδοχειακών μονάδων από 4* σε 5*

• Η εξαγορά παγιδευμένων Zombie ξενοδοχείων είναι μια αμφίβολη στρατηγική, παρόλο που θα μπορούσε να αποδειχθεί αποδοτική σε ορισμένες περιπτώσεις Πολιτικές για συσσώρευση αξίας στον Τουρισμό • Ο τουρισμός συνεχώς αυξάνεται διεθνώς. Ο ελληνικός τουρισμός αναπτύσσεται επίσης ταχέως λόγω αύξησης της κατανάλωσης των χωρών προέλευσης και υποστηρίζεται από τη δική του συστηματική βελτίωση

• Δεν υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι και η κάμψη του τουριστικού κύκλου αναμένεται να είναι ήπια

• Ο τουριστικός κλάδος βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, είναι σε γενικές γραμμές ανταγωνιστικός αλλά παράλληλα είναι υπερεπενδεδυμένος και με υποχρησιμοποιούμενο δυναμικό. Για να ενισχυθεί η δυναμική του στη δημιουργία αξίας, πρέπει να διατυπωθεί μια νέα σειρά πολιτικών για την αντιμετώπιση των ελλείψεων

• Υπάρχουν τέσσερεις πολιτικές διαστάσεις για τη δημιουργία σταθερής αξίας στον τουρισμό, οι οποίες απαιτούν την οικοδόμηση χρηματοοικονομικής σχέσης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα:  Προσέλκυση τουριστών με υψηλό εισόδημα και ταχεία αύξηση εκτός ΕΕ  Εισαγωγή συμπληρωματικών προϊόντων  Επέκταση ζήτησης σε δευτερεύοντες προορισμούς  Αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος Με λίγα λόγια

• Ο τουρισμός είναι, και θα παραμείνει, μια μεγάλη οικονομική δύναμη στην Ελλάδα. Σε γενικές γραμμές είναι παγκοσμίως ανταγωνιστικός και η απόδοσή του βελτιώνεται

• Τα οικονομικά του κλάδου παρουσιάζουν μια ουσιαστική διαίρεση μεταξύ κύριων και δευτερευόντων προορισμών

• Παρά την συστηματική αύξηση των τουριστικών αφίξεων, οι απαιτούμενες επενδύσεις για την περίοδο 2018-2022 είναι λελογισμένες και ανέρχονται σε περίπου € 6 δισ.

• Γενικότερα, ο ελληνικός τουρισμός δεν αντιμετωπίζει μεγάλους κινδύνους

• Τέσσερεις πολιτικές θα διευκολύνουν την υλοποίηση των επενδυτικών στρατηγικών και θα προσθέσουν αξία στην οικονομία:  Προσέλκυση τουριστών με υψηλό εισόδημα (+ € 6,9δισ. τουριστικές εισπράξεις)  Εισαγωγή συμπληρωματικών προϊόντων (+ € 2,6δισ. τουριστικές εισπράξεις)  Επέκταση ζήτησης σε δευτερεύοντες προορισμούς (+ € 2,1δισ. έσοδα ξενοδοχείων σε δευτερεύοντες προορισμούς)  Αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος (+ € 4,3δισ. πρόσθετο ΑΕΠ ανά έτος) • Είναι απαραίτητη η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την ενίσχυση της συνεισφοράς του τουρισμού

πηγή: money&tourism

Με βασικό στόχο την ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,5% μ.ο. για την επόμενη δεκαετία, παραδόθηκε σήμερα στην κυβέρνηση η τελική έκθεση της «Επιτροπής Πισσαρίδη».

Όπως τονίζεται, εάν επιτευχθεί ετήσια αύξηση της απασχόλησης κατά 1% και ετήσια αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 2,5%, τότε το 2030 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης αναμένεται να ανέλθει στο 81% της ΕΕ (από το 67% το 2019) ενώ η ανεργία θα μειωθεί στο 7% (από το 17,2% το 2019)

Στο σύνολό της η έκθεση παρουσιάζει ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία και όπως επισημαίνεται οι δράσεις που προτείνονται βασίζονται σε οικονομική ανάλυση και την εμπειρία εφαρμογής πολιτικών στην πράξη, ενώ εξειδικεύονται με βάση τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας, τις πρόσφατες εξελίξεις και τις διεθνείς τάσεις.

Στόχοι και προοπτικές για την ελληνική οικονομία

Σύμφωνα με την Επιτροπή, κεντρικός στόχος για την ελληνική οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία είναι η συστηματική αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος, ώστε αυτό να συγκλίνει σταδιακά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επιπλέον βασικοί στόχοι κατά τη διαδικασία σύγκλισης είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων.

Επισημαίνονται δύο βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη ουσιαστικής σύγκλισης του ελληνικού με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα:
• Πρώτον, η σημαντική αύξηση της απασχόλησης, τόσο μέσω της μείωσης της ανεργίας όσο και μέσω της αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας υποαπασχολούμενων ομάδων του πληθυσμού, όπως οι γυναίκες και οι νέοι. Η αυξημένη απασχόληση, επιπλέον, θα συμβάλλει στην άμβλυνση των κοινωνικών αποκλεισμών και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
• Δεύτερον, η ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, που θα διασφαλίσει την ευημερία των νοικοκυριών σε βάθος χρόνου. Η αύξηση της παραγωγικότητας απαιτεί αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου και επομένως νέες επενδύσεις, τόσο από τις εγχώριες επιχειρήσεις όσο και από ξένες. Απαιτεί επίσης την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και νέων τεχνολογιών. Καθώς οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν υψηλό βαθμό εξειδίκευσης και η εσωτερική αγορά σε χώρες μικρού μεγέθους, όπως η Ελλάδα, παρέχει περιορισμένες ευκαιρίες, η αύξηση των εξαγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας είναι απαραίτητη.

Το σχέδιο δράσεων που παρουσιάζεται στην Έκθεση έχει ως στόχο την ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά ποσοστό της τάξης του 3,5% για την επόμενη δεκαετία, κατά μέσο όρο. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ετήσιας αύξησης της απασχόλησης κατά 1% και της ετήσιας αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 2,5%. Εάν επιτευχθούν αυτά, τότε το 2030 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης αναμένεται να ανέλθει στο 81% της ΕΕ (από το 67% το 2019) ενώ η ανεργία θα μειωθεί στο 7% (από το 17,2% το 2019). Επιπλέον, θα ενισχυθεί η εξωστρέφεια: οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 90%, ενώ το μερίδιο των εξαγωγών στο ΑΕΠ θα ανέλθει στο 50,5%, από το 37,2% το 2019.

Όπως επισημαίνεται, αν δεν προωθηθεί το πρόγραμμα δράσεων που περιγράφεται στην έκθεση και συνεχιστεί η πορεία των τελευταίων ετών, η αναπτυξιακή δυναμική θα είναι ασθενής. Θα υπάρξει σταδιακή ανάκαμψη από τη βαθύτατη ύφεση της προηγούμενης δεκαετίας και την τρέχουσα λόγω της πανδημίας, αλλά χωρίς σημαντική αύξηση παραγωγικότητας, χωρίς αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και, τελικά, χωρίς σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας θα ανέλθει μόλις στο 68% της ΕΕ, καταγράφοντας αμελητέο βαθμό σύγκλισης σε σχέση με το σημερινό 67%.

Προτεινόμενες δράσεις

1. Μείωση του βάρους στη μισθωτή εργασία με συνδυαστικά μέτρα όπως (α) μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (για παράδειγμα μέσω ενός σταθερού ποσού εισφορών υγείας για όλους τους εργαζόμενους), (β) απάλειψη της «εισφοράς αλληλεγγύης», και (γ) μείωση του ανώτατου ορίου ασφαλιστέου εισοδήματος. Ενσωμάτωση εισοδημάτων σε ενιαία κλίμακα φορολογίας, ανεξάρτητα από την πηγή. Ενίσχυση διαφάνειας στις συναλλαγές με ισχυρά θετικά κίνητρα για χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών, για αγοραστές και πωλητές, στοχευμένα σε κλάδους και επαγγέλματα υψηλής φοροδιαφυγής και επέκταση και στα νομικά πρόσωπα.

2. Ενίσχυση της αναλογικότητας και διαφάνειας του δημόσιου διανεμητικού πρώτου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης και ταυτόχρονα ανάπτυξη ενός δεύτερου και τρίτου πυλώνα με κίνητρα για ιδιωτικές αποταμιεύσεις. Μετάβαση από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής σύνταξης, με άμεση εφαρμογή για όσους εισέρχονται στην αγορά εργασίας και εθελοντικά για όσους άλλους εργαζόμενους το επιθυμούν. Οριστικοποίηση αποτελεσματικού πλαισίου εποπτείας για τα ασφαλιστικά ταμεία στον δεύτερο πυλώνα, συμπεριλαμβανομένου και ενός δημόσιου ταμείου.

3. Συνέχιση και εμβάθυνση των διαδικασιών κωδικοποίησης και αξιολόγησης της νομοθεσίας. Θεσμική ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης, όπως μέσω της αύξησης της θητείας και της κινητικότητας στις ανώτερες διοικητικές θέσεις, καθώς και της αναβάθμισης του ρόλου του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού. Καθολική εφαρμογή της αξιολόγησης. Συνέχιση των διαδικασιών ψηφιοποίησης με έμφαση στη διαλειτουργικότητα των εφαρμογών και στην ευχρηστία τους από τους πολίτες.

4. Επέκταση των ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια για οικονομικές υποθέσεις που απαιτούν εξειδίκευση. Διεύρυνση και υποστήριξη των μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Συστηματικότερη υποβοήθηση των δικαστών, μέσω της πρόσληψης δικαστικών υπαλλήλων και της εισαγωγής του θεσμού των επίκουρων. Βελτίωση του συστήματος εκπαίδευσης, κατάρτισης, αξιολόγησης και εξέλιξης των δικαστών.

5. Ενίσχυση του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών. Βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης και της διαφάνειας στην αγορά πίστεως. Στοχοθεσία για ταχύτερη μείωση των προβληματικών δανείων από τις τράπεζες. Έμφαση στην αποτελεσματική εφαρμογή του νέου πτωχευτικού κώδικα. Φορολογικά κίνητρα για αύξηση μακροχρόνιας αποταμίευσης των νοικοκυριών στην κατεύθυνση ανάπτυξης της εσωτερικής κεφαλαιαγοράς.

6. Ταχεία ολοκλήρωση του κτηματολογίου, των δασικών χαρτών, και των καθορισμών χρήσεων γης μέσω της κατάρτισης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Ενισχυμένη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης στις διαδικασίες. Περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης. Βελτίωση της διαφάνειας για χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα, και αναβάθμιση της Επιθεώρησης Περιβάλλοντος σε Ανεξάρτητη Αρχή.

7. Μεταφορά αρμοδιοτήτων σε τοπικό επίπεδο, σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η χωροταξία, με την κεντρική διοίκηση να ασκεί περισσότερο επιτελικό ρόλο. Συγχώνευση και απλούστευση όλων των φόρων για την ακίνητη περιουσία και μεταφορά μέρους τους σε τοπικό επίπεδο. Οι πόροι της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να είναι ανάλογοι με τις αρμοδιότητες, και η μεταφορά τους να γίνεται με βάση διαφανείς διαδικασίες και παραμέτρους.

8. Εκσυγχρονισμός της δομής του συστήματος εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες. Έμφαση στην προσχολική αγωγή. Αύξηση του μέσου μεγέθους των σχολικών μονάδων, με ουσιαστική αυτονομία συμπεριλαμβανομένων και των προσλήψεων, και αξιολόγησή τους. Καθολική ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και περιεχομένου, επέκταση προγραμμάτων ολοήμερου σχολείου, μεταφορά αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ριζικός εκσυγχρονισμός συστήματος διακυβέρνησης στην ανώτατη εκπαίδευση, και ουσιαστική διασύνδεση των πανεπιστημίων με αντίστοιχα της αλλοδαπής, με την οικονομία και με την ευρύτερη κοινωνία.

9. Αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας με προτεραιότητα στην πλήρη ανάπτυξη συστήματος ψηφιακού φακέλου ασθενούς, πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης. Μεγαλύτερη αυτονομία δημόσιων νοσοκομείων και εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης κόστους και αξιολόγησης.

10. Εξορθολογισμός της δημόσιας δαπάνης προμηθειών φαρμάκων και υλικών, με αύξηση όγκου γενόσημων φαρμάκων, χώρο για καινοτόμες θεραπείες και εφαρμογή πρωτοκόλλων στη συνταγογράφηση. Διασύνδεση των επιστροφών και εκπτώσεων που επιβάλλονται με χαρακτηριστικά καινοτομίας, έρευνας και επενδύσεων. Ενίσχυση συστήματος κλινικών μελετών.

11. Ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και για εργαζόμενους. Αύξηση χρηματοδότησης, ευθυγράμμιση κινήτρων και επιβράβευση των παρόχων σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα της κατάρτισης. Αναδιάρθρωση του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού με στροφή προς ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

12. Διευκόλυνση της πληρέστερης ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας και της αύξησης των αμοιβών τους με αυστηρή εφαρμογή των νόμων κατά των διακρίσεων μεταξύ των φύλων. Δράσεις για την καταπολέμηση διακρίσεων κάθε μορφής. Ανάπτυξη συστήματος προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης με καθολική πρόσβαση από ηλικία 6 μηνών. Παράλληλη ενίσχυση του συστήματος φροντίδας των ηλικιωμένων.

13. Βελτίωση της δομής και στόχευσης κοινωνικών επιδομάτων ώστε να μη λειτουργούν ως αντικίνητρα για εργασία. Προγράμματα κατάρτισης μεταναστών και καλύτερης ενσωμάτωσής τους στην αγορά εργασίας. Εξειδικευμένα προγράμματα ενσωμάτωσης στην αγορά εργασίας για άτομα με ειδικές ανάγκες.

14. Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων (κατοικιών και επαγγελματικών) με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με παράλληλη άμβλυνση του κόστους μετάβασης κατά τη διαδικασία απολιγνιτοποίησης. Ανάπτυξη συστημάτων κυκλικής οικονομίας και διαχείρισης απορριμμάτων.

15. Βελτίωση των σιδηροδρομικών και οδικών προσβάσεων στα σύνορα για τη δημιουργία αποτελεσματικών διαδρόμων για εμπορεύματα, αναβάθμιση των εξαγωγικών λιμανιών και της διασυνδεσιμότητάς τους με τις λοιπές υποδομές μεταφορών, αναβάθμιση του κεντρικού σιδηροδρομικού δικτύου.

16. Μείωση του κόστους παραγωγής στη μεταποίηση, κυρίως μέσω επιταχυνόμενων φορολογικών αποσβέσεων για επενδύσεις σε εξοπλισμό, μεγαλύτερης ευελιξίας αναφορικά με τον χρόνο εργασίας και μείωση του κόστους ενέργειας. Συστηματική καταγραφή και απάλειψη εμποδίων σε κλάδους με υψηλότερο δυναμικό για εξαγωγική δραστηριότητα.

17. Εφαρμογή προγραμμάτων ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κυρίως στην κατεύθυνση της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση για επενδύσεις που αφορούν ψηφιακή αναβάθμιση, καινοτομία ή εξωστρέφεια, ή που προάγουν την κοινωνική συνοχή ή την προστασία του περιβάλλοντος.

18. Ενίσχυση της ποιότητας των υπηρεσιών στον τουρισμό μέσα από προγράμματα ενίσχυσης των βασικών υποδομών και της ψηφιοποίησης υπηρεσιών, της εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού, και της διεθνούς εικόνας και αναγνωρισιμότητας. Έμφαση στην προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.

19. Ενίσχυση βασικής έρευνας μέσω άρσης αγκυλώσεων για πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και δημιουργία σταθερού χρηματοδοτικού φορέα βασικής έρευνας με μακροπρόθεσμη ερευνητική στρατηγική και διαφανή κριτήρια χρηματοδότησης. Ενίσχυση καινοτομίας με κίνητρα για έρευνα στις επιχειρήσεις σε μεταποίηση, αγροδιατροφή και αλλού, και ανάπτυξη μέσω έξυπνης εξειδίκευσης.

20. Μεγέθυνση και εκσυγχρονισμός των εκμεταλλεύσεων στον αγροδιατροφικό τομέα, κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, ενίσχυση της συμβολής της τεχνολογίας και της έρευνας, και αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων.

Άμεσες προτεραιότητες

Με δεδομένη την τρέχουσα κρίση, τις ευκαιρίες χρηματοδότησης από τα Ευρωπαϊκά ταμεία, και τη συμπληρωματικότητα μεταξύ διαφορετικών ειδών μεταρρυθμίσεων, οι πλέον επείγουσες προτεραιότητες από τις δράσεις που περιγράφονται παραπάνω είναι οι εξής:

Παραγωγή και επενδύσεις: Δραστική μείωση του κόστους στην επίσημη εργασία με μείωση του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους. Ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση αποσβέσεων για επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και καινοτομία. Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων. Επενδύσεις σε υποδομές με προτεραιότητα σε μεταφορές εμπορευμάτων και σε μετακινήσεις σε επιβαρυμένους διαδρόμους για πολίτες και τον τουρισμό. Ενίσχυση εξαγωγικών κλάδων της μεταποίησης με μείωση κόστους ενέργειας και άμβλυνση διοικητικών εμποδίων. Διαχείριση απορριμμάτων και κυκλική οικονομία.

Ανθρώπινο κεφάλαιο: Νέα προγράμματα και δομές κατάρτισης εργαζόμενων και ανέργων. Οργανωτικές παρεμβάσεις σε σχολικές μονάδες. Διεύρυνση και αναβάθμιση της προσχολικής αγωγής. Διευκόλυνση της πληρέστερης ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου για ενίσχυση έρευνας αιχμής σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα που θα υποστηρίζουν συστάδες (clusters) σε συνδυασμό με την παραγωγή.

Δημόσιος τομέας και διοίκηση: Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης υπηρεσιών του δημόσιου τομέα. Ενίσχυση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και νοσοκομειακών μονάδων με ισχυρό ρόλο σε συστήματα παρακολούθησης. Επέκταση ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια για οικονομικές υποθέσεις και διεύρυνση των μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Ενίσχυση του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών.