Το «κάθε χρόνο και καλύτερα» θα μπορούσε να ειπωθεί για την εξέλιξη της τουριστικής σαιζόν του 2018 στο νησί μας. Μια σαιζόν η οποία παρα τα γνωστά προβλήματα κύλησε με θετικό πρόσημο σε ποσοτικούς δείκτες . Ωστόσο, το «καλύτερα» θα ίσχυε εάν λαμβάναμε υπόψη μας μόνο τους ποσοτικούς αλλα όχι τους ποιοτικούς δείκτες.
Ποσοτικά, η φετινή σαιζόν κλείνει με άνοδο σε επίπεδο διεθνών αφίξεων της τάξης του 15,6% (1.501.548 αφιχθέντες έναντι 1.300.027 το 2017) υψηλότερα από τον Μέσο όρο των Ιονίων Νήσων (+12,9% , 2.955.483 αφιχθέντες έναντι 2.617.978 το 2017) αλλά και τον εθνικό Μεσο όρο ( +12,4% , 19.827.050 αφιχθέντες έναντι 17.637.953) * Πηγή: ΥΠΑ, ΔΑΑ και Fraport, Επεξεργασία: SETE Intelligence - Τα δεδομένα του 2018 αφορούν ως τον Οκτώβριο οπότε ενδέχεται να υπάρξει μικρή διαφοροποίηση στα τελικά ποσοστά του έτους)
Η όλη αυτή αύξηση έχει δυνητικά, θετικά στοιχεία σε επίπεδο διανυκτερεύσεων. Αν όμως δεν βάλουμε στην εξίσωση τόσο ποιοτικά στοιχεία όπως η μέση δαπάνη, όσο και κοινωνικο-περιβαλλοντικά στοιχεία όπως η αειφορικότητα αλλα και το μείζον πλεον πρόβλημα στέγασης λόγω της επέλασης της Airbnb και άλλων πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης ως απότοκα του εμφανούς υπερτουρισμού, η ανάλυση θα είναι ελλιπής.
Όσον αφορά τους ποιοτικούς δείκτες ωστόσο, η εικόνα δεν είναι και τόσο εντυπωσιακή ή «λαμπερή». Γενικές παράμετροι όπως το τέλος διανυκτέρευσης , η υπερφορολόγηση του κλάδου -από την μικρότερη ως την μεγαλύτερη επιχείρηση – αλλα και ποιοτικά στοιχεία τα οποία προκύπτουν από πρόσφατη ( Οκτώβριος 2018) μελέτη της ΤτΕ ( περίοδος αναφοράς Ιανουάριος- Ιούνιος 2018) όπως η μειωμένη μέση δαπάνη ανα ταξίδι (-4,7) η μειωμένη μέση διάρκεια διαμονής (-5.6%) και η οριακά αυξημένη δαπάνη ανα διανυκτέρευση (+1%) δεν μπορούν να φαντάζουν τόσο ικανοποιητικά. (Αναλυτικότερα στοιχεία στο συνημμένο διάγραμμα.)
Στα θετικά της σαιζόν συγκαταλέγεται η εν μέρει βελτίωση του τουριστικού μας προϊόντος (από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα) κυρίως με την λειτουργία νέων και ανακαινισμένων ξενοδοχείων ( Rodostamo, Ikos , Domes Miramare, Angsana Corfu, Golden Mare κ.α.)
Σε ότι αφορά το τουριστικό μας προϊόν σε σχέση με τον δημόσιο τομέα η εικόνα δεν είναι ευχάριστη. Συνεχίζουμε να είμαστε αντιμέτωποι με ελλιπείς δημόσιες υποδομές (τριτοκοσμικό οδικό δίκτυο, 3η συνεχής χρονιά με μεγάλο πρόβλημα στη διαχείριση απορριμμάτων, δεν έχουμε πόσιμο νερό στις βρύσες μας όπως στις περισσότερες πόλεις στην δυτική Ευρώπη κ.α.) , ελλείψεις οι οποίες αφορούν τόσο στην δική μας ποιότητα ζωής - η οποία έχει πάρει την κατιούσα- όσο και στων επισκεπτών μας.
Μέρος της λύσης στο τεράστιο πλέον πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων θα ήταν η σταδιακή επίλυση της υδροδότησης με πόσιμο νερό, αρχικά της πόλης και στη συνέχεια και του υπόλοιπου νησιού. Θα γλυτώναμε έτσι την «εισαγωγή» κάθε χρόνο πάνω από 35 εκατομμύριων μπουκάλιων νερού (με συντηρητικές εκτιμήσεις) μόνο για τις ανάγκες ημών ως ντόπιων κατοίκων. Το νούμερο αυτό υπερδιπλασιάζεται αν συνυπολογίσουμε τις ποσότητες που αθροίζονται στην τουριστική σαιζόν, οπότε εάν είχαμε λύσει αυτό το μείζον –κατά τη γνώμη μου- θέμα, δεν θα είχαμε να διαχειριστούμε τόσο μεγάλες ποσότητες πλαστικού.
Ωστόσο - για να επανέλθουμε στα τουριστικά θέματα - θα πρέπει να μας απασχολήσουν διάφορες παράμετροι κυρίως του εξωτερικού μας περιβάλλοντος. Τα μηνύματα από την WTM είναι θετικά, παρά το ότι υπάρχει μικρός ως τώρα αριθμός ακυρώσεων ο οποίος σχετίζεται με την κατάσταση των απορριμμάτων. Όμως όσον αφορά την Βρετανική αγορά, υπάρχουν και άλλες παράμετροι. Δεν έχουμε σαφή εικόνα του τι επίδραση θα έχει το Brexit σε επίπεδο κρατήσεων στο νησί μας- Ωστόσο η επιρροή θα είναι πιο σημαντική από τη σαιζόν 2021 κ μετά καθώς ως 31-12-2020 η συμφωνία για το Brexit θα είναι σε μεταβατικό στάδιο. Επίσης ο κολοσσός Thomas Cook, το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.
Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι η δυναμική επάνοδος της Τουρκίας στον τουριστικό χάρτη. Σε συνδυασμό με την διολίσθηση της Τουρκικής λίρας η οποία ως τον Αύγουστο είχε χάσει το 27% της αξίας της, (1 ευρώ = 6 λίρες) ενώ έχασε άλλο 2% της αξίας της έκτοτε ( 7/12/2018 1 ευρώ = 6,12 λίρες) είναι αντιληπτό ότι η Τουρκία θα είναι μια πολύ πιο οικονομική επιλογή για αρκετές χιλιάδες Βρετανούς τουρίστες.
Επιπρόσθετα εκτός της Τουρκίας, επανέρχονται δυναμικά στον τουριστικό χάρτη οι αγορές της Βορείου Αφρικής , κυρίως η Τυνησία και η Αίγυπτος.
Όσον αφορά το εσωτερικό μας περιβάλλον ως προορισμός, πρέπει να απασχοληθούμε με διάφορα ζητήματα. Βασικό σημείο τριβής αποτελούν οι βραχυχρόνιες μισθώσεις (Airbnb κ.α.) οι οποίες δημιουργούν ροές υπερτουρισμού σε ήδη κορεσμένα σημεία (Ιστορικό Κέντρο και σε ακτίνα 2 χλμ. από αυτό). Αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της πόλης η οποία σταδιακά κινδυνεύει να χάσει το χρώμα της και όσα στοιχεία ως τώρα την καθιστούν ελκυστική ενώ τα ενοίκια στην πόλη έχουν γίνει αφόρητα. Υπερτουρισμός όμως δημιουργείται και από την έλλειψη συντονισμού και προγραμματισμού , ο οποίος αγνοεί την πόλη, τους ρυθμούς και τις ανάγκες της με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την ταυτόχρονη προσέγγιση 7 κρουαζιερόπλοιων με 13 χιλιάδες επιβάτες στα μέσα Ιουνίου η οποία προκάλεσε «ασφυξία» στην πόλη, επιβαρύνοντας το ήδη σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα στους μήνες αιχμής.
Δεν χρειάζεται να δαιμονοποιούμε κάτι, αλλά σίγουρα χρειάζεται ένας καλύτερος προγραμματισμός και συντονισμός ο οποίος θα είναι επωφελής για την πόλη αλλά και ολόκληρο το νησί
Ο χρόνος ωστόσο , πέρα από τους προβληματισμούς, μας αφήνει με μια ευχάριστη είδηση, αυτή της δημιουργίας D.M.O. (Destination Marketing / Management Organization - Οργανισμός Μάρκετινγκ / Διαχείρισης Προορισμού) .
Προσωπικά εκτιμώ ότι λόγω του ισχύοντος στην Ελλάδα νομικού και θεσμικού πλαισίου , ένας τέτοιος οργανισμός θα ασχολείται με το Μάρκετινγκ του Προορισμού και κυρίως την τουριστική επικοινωνιακή πολιτική του προορισμού Κέρκυρα μέσα από Στοχευμένα δελτία τύπου, Newsletter, δημοσιογραφικές αποστολές και ταξίδια εξοικείωσης , καμπάνιες online marketing και άλλα εργαλεία μάρκετινγκ. Η όποια διαχείριση θα περιορίζεται στην εικόνα, το Branding (διαχείριση brand name, στρατηγικές rebranding) εν μέρει την στρατηγική (repositioning – επανατοποθέτηση του προϊόντος, ανάπτυξη δικτύων θεματικών μορφών τουρισμού, διαχείριση κρίσεων)
Η Κέρκυρα έχει τη δική της δυναμική (λαμβάνει ετησίως το 48-50% των αεροπορικών αφίξεων σε επίπεδο Ιονίων Νήσων), επομένως είναι αυτονόητο, πάγιο και δίκαιο αίτημα για τη σύσταση D.M.O. της Κέρκυρας το οποίο ως Επιστημονική Εταιρεία Τουρισμού Κέρκυρας το έχουμε επισημάνει και έχουμε κάνει σχετικές προτάσεις και εισηγήσεις ήδη από το 2009 . Ωστόσο οι αρμόδιοι θα πρέπει να απασχοληθούν σοβαρά με 3 σημαντικά θέματα: α) τη στελέχωση με κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό, β) τη θέσπιση ξεκάθαρου λειτουργικού πλαισίου, με τεχνοκρατική λειτουργία χωρίς μικροπολιτικές παρεμβάσεις και γ) τη χρηματοδότηση , η οποία πάντα πυροδοτούσε εντάσεις και οδηγούσε σε «βάλτωμα» των σχετικών συζητήσεων. Εν προκειμένω φαίνεται να υπάρχει φως στον ορίζοντα μέσω της Ο.Χ.Ε. ( * Υπάρχει και άλλη πρόταση για την οποία πρέπει να υπάρξει συλλογική διεκδίκηση και για την οποία θα επανέλθω προσεχώς με νέο άρθρο).
Συνοψίζοντας, σε επίπεδο ροών τουριστών η χρονιά ήταν ικανοποιητική ενώ και τα μηνύματα τα οποία ως τώρα υπάρχουν για το 2019 είναι θετικά, μη παραγνωρίζοντας όμως το γεγονός ότι σημαντικοί φορείς όπως ο ABTΑ (στα πλαίσια της WTM) έθεσαν επιτακτικά το θέμα της κρίσης με τα σκουπίδια. Στόχος μας πλέον πρέπει να είναι η βελτίωση των ποιοτικών δεικτών, αλλά και κάτι το οποίο συχνά παραγνωρίζεται – η ικανοποίηση του εργατικού δυναμικού στον τουριστικό τομέα. .
Του Νικόλαου Καλούδη